Polysomnografie voor Dummies

Polysomnografie (PSG). Een hele mond vol. Regelmatig krijg ik de vraag wat een PSG inhoudt en waarom wij dit met Bommel moeten doen. Daarom hierbij een lesje “Polysomnografie voor Dummies”. De theorie, maar vooral de praktijk…!

Onze 1e les kregen wij toen Bommel 2 maanden oud was. Inmiddels zijn wij 6 PSG’s verder en ben ik dus voldoende gecertificeerd om dit college te verzorgen. We beginnen deze les uiteraard met de theorie. Anders heeft de vertaling naar de praktijk totaal geen zin! Dus eerst het serieuze / technische stuk.

THEORIE

De basis: wat is een polysomnografie? 
Een polysomnografie of PSG is een slaaponderzoek. Poly betekent meer. Somno betekent slaap en grafie betekent opschrijven of registreren. Het is een test voor de diagnose van, onder andere, het obstructieve slaapapneu syndroom (OSAS). Een ademstop, of apneu, kan komen door obstructie: dat er iets in de weg zit dat de luchttoevoer blokkeert. Of door een centraal probleem. Dit laatste betekent dat het signaal vanuit de hersenen de ademhalingsprikkel verstoort en daardoor ademstops optreden (CSAS, centraal slaapapneu syndroom). We hebben het over een apneu als de ademstilstand langer duurt dan 10 seconden.

Wat is de relatie tussen dit onderzoek en “de casus Bommel ”? 
Bommel heeft OSAS klachten door haar slappe luchtpijp (tracheamalacie). De slapte zorgt ervoor dat de wanden van de luchtpijp de ademhaling blokkeren. Die klapperen als een slap rietje tegen elkaar aan. Daardoor ontstaan er korte ademstops. Daarnaast heeft Bommel een periodieke ademhaling. Ook wel prematuur ademhalingspatroon genoemd. Het woord zegt het al: dit wordt vaak alleen gezien bij prematuur geboren kinderen. Die groeien hier overheen en gaan een normaal adempatroon volgen. Meestal al na een paar maanden. En vrijwel zeker na 1 jaar oud. Wat uitzonderlijk is in het geval van Bommel is dat zij niet prematuur geboren is en hier niet overheen is gegroeid. Ze is nu 28 maanden oud. Er is geen medische informatie beschikbaar die een dergelijke situatie beschrijft. Er zijn in NL misschien maar 5 kindjes ouder dan 1 die niet prematuur geboren zijn en die dit hebben.

Periodiek ademen betekent dat de ademhaling grillig verloopt: van oppervlakkig naar even stoppen met ademen en dan diepere teugen. De ademstops duren hierbij niet langer dan 10 seconden. Bommel heeft dus 2 soorten ademstops die die ook in hun duur verschillen.
De PSG zoals wij die doen is dan ook specifiek gericht op Bommels ademhalingsproces. Zaken als een EEG worden niet bij Bommel gedaan tijdens de PSG. Er is immers in de hersenen niks bijzonders aangetroffen dat dit alles kan verklaren.

Hoe gaat een PSG in zijn werk?
Bommel wordt volgeplakt met elektroden en meters. Er komen strakke banden om haar borstkas en buik. Deze registreren de ademhalingsbeweging. Zo wordt bepaald of een apneu obstructief of centraal is. Ze wordt aan De Bewaking gelegd; ook in de vorm van plakkers. Deze bewaakt haar zuurstofgehalte (saturatie), haar hartslag en hartritme. Een neusbril voor het meten van de luchtstroom. En ook plakkers op de huid voor de zuurstof & koolzuur uitstoot. Tenslotte hangt er een cameraatje boven haar bed en een microfoon. Zo kunnen ook beeld en geluid ondersteunen bij het analyseren van alle gegevens.

Tot zover de theorie & achtergrond.

Is het te volgen?

Vragen? Geen vragen? Mooi, gaan we door!

——————-

PRAKTIJK

Hoe wordt deze theorie nou vertaald naar de praktijk? Om hier een goed beeld van te kunnen schetsen kies ik voor een praktijkervaringsverslag. In mijn ervaring werkt dat toch altijd het beste.

Stap 1: Goede voorbereiding
Een goede voorbereiding is het halve werk. Ik zorg dan ook dat ik en Bommel goed uitgerust zijn. Het wordt immers een lange nacht. De ervaring leert dat dit altijd goed lukt. Ons oudste kind is niet ziek en ligt niet al 3 nachten bij ons in bed de oren van haar koppie te hoesten. Dus nadat ik de dag fris en fruitig begonnen ben stap ik in mijn auto. Ik rijd met een krijsend kind naar het niet-nader-te-noemen-ziekenhuis. Tegen de tijd dat ik er ben, ben ik in opperbeste stemming. Ik voel me heerlijk uitgerust en stressloos.

Stap 2: Warm welkom
Eenmaal op de afdeling word ik hartelijk welkom geheten door helemaal niemand. De verdwaalde verpleegkundige die ik tegenkom knikt beleefd, maar niemand die vraagt wie ik ben & wat ik kom doen. Gelukkig ben ik geroutineerd en kan ik bij de receptie op het scherm zien welke kamer we hebben. Daar ga ik dan dus maar naartoe.

Na een tijdje begint mijn kleine smurf haar handje bijna op te eten, en aangezien ik nog niemand heb gezien, besluit ik op zoek te gaan naar een lepel. Echt net dat ene ding dat ik dus vergeten ben mee te nemen. Anders had ik zelf ook nog helemaal niemand nodig gehad…! De gangen zijn leeg en verlaten en dus zit er niks anders op dan de alarmknop op de kamer indrukken. Ik hoop wel dat er iemand komt. Ik bedoel, onze “zoon” Bommel wordt per slot van rekening verwacht vandaag. Ja, echt: na 6 x hebben ze nog steeds niet door dat het een meisje is. En ja hoor, daar staat levend en wel iemand in een witte outfit bij de deur. We zijn gered! Dat is altijd zo fijn, je voelt je hier meteen thuis en je komst is tiptop voorbereid!

Stap 3: Vragenlijst doornemen
Vaste prik is het doornemen van DE vragenlijst. Het is iedere x dezelfde. Maar toch moet ie iedere x weer doorgenomen worden. Ook komt altijd eerst de Coassistent en dan de Zaalarts. Je hebt toch niks beters te doen. Dus tijd genoeg om alles driedubbel door te nemen. “De Co” doet haar uiterste best maar ik merk dat ze met het merendeel aan informatie niks kan. Duidelijk geen PSG fanaat. Bommel is een tikje verkouden. Daarom wordt mij medegedeeld dat de PSG niet door kan gaan… eh wat?! Verkouden zijn is standaard voor dit onderzoek bij Bommel. Na mijn opmerking dat er mij dan uitgelegd mag worden waarom alle vorige PSG’s gewoon door zijn gegaan, wordt het besluit genomen dat de PSG door kan gaan.

Stap 4: Tijd om in te snoeren
De tijd vliegt als je hier bent. Dus doe geen moeite en laat je laptop of boek thuis. Zorg dat je op tijd eet want daarna is het tijd om in te snoeren en in te pluggen. Tijd voor Bommel om dit ritueel weer te ondergaan en dan te gaan slapen. Dat is trouwens 1 van de belangrijkste dingen: je kindje moet lekker rustig liggen en vooral goed slapen. Bij een 2-jarige is dat uiteraard appeltje eitje. Na al dat gepluk, gedruk en getrek aan haar lijf is dat geen probleem. Bommel is de kalmte zelve. De PSG is van start…

Stap 5: De registratie
De registratie duurt 12 uur. Over het algemeen zijn dit hele rustige nachten. Reken er maar op dat je lekker bij kunt slapen. Zeker als je kind de babytijd voorbij is. De apparatuur meet namelijk op zijn best als een kind ontzettend ligt te woelen en veel beweegt. Dat geeft de beste resultaten. Echt…!
Het duurt bij Bommel een aantal uren voordat ze de slaap vat. Vreemd, want ik stel me zo voor dat die strakke banden om je buik juist heel prettig liggen; lekker knus. Als ze eindelijk slaapt en ik zelf net mijn matras aangeraakt heb, staat de verpleegkundige op de kamer. De buikband meet niet. En ook de zuurstof / koolzuur plakker registreert niet. Je kunt je voorstellen hoe erg Bommel het op prijs stelt dat er in haar slaapzak het nodige technische onderhoudswerk verricht wordt. Uiteraard met zachte hand, op fluistertoon en met de lamp uit. Daar houden ze altijd goed rekening mee gelukkig. Ik ben zelf ook nog steeds heel positief en kalm. De meest vlekkeloze PSG tot nu toe. Nog maar 10 uur registratie te gaan…!

Als ervaringsdeskundige is het fijn dat je soms wat toe kunt voegen. Zo zat Bommel haar buik helemaal volgeplakt. 1 metertje plopte elke keer los. Het is dan fijn dat je op die momenten kunt opperen dat die plakker ook meestal op de benen geplakt wordt. Dan schiet het dopje ook niet zo snel los. Bleek een gouden tip.

Stap 6: Eind registratie en ontkoppeling
Na nog een extra uurtje slaap gepakt te hebben komt, ondanks dat ik haar volgens mij net nog gezien heb, de verpleegkundige weer langs. We kunnen de registratie stoppen. Gelukkig heeft het technisch onderhoud tijdens de nacht er niet voor gezorgd dat Bommel helemaal vol zit met plakkers en extra tape. Dus het verwijderen ervan is een makkie. Knalrood en met de nodige pleisterresten zit Bommel daarna lekker aan haar ontbijt. Het is weer voorbij.

Stap 7: Naar huis
Goed om te weten dat de volgende ochtend de arts die over de PSG gaat niet langskomt om te horen hoe het is gegaan en jou de kans geeft je vragen te stellen. Wel zo makkelijk, kun je meteen naar huis!
Uitgerust en voldaan stap ik in de auto. Halverwege de rit gaat er ineens een lampje branden en piepen in de auto. Het lijkt wel een PSG op wielen. Langs de kant en in mijn autoboekje kijken wat er is. Fijn. Het is gelukkig alleen maar de motor. Niks aan het handje dus! Na een belletje met de garage kan ik mijn rit naar huis vervolgen. Bommel past zich goed aan, aan de algehele stemming en zet het nog maar even op een huilen om daarna in slaap te vallen. Gelijk heeft ze.

Met het einde van het praktijkgedeelte zijn we ook aan het einde gekomen van deze les “Polysomnografie voor Dummies”. Ik hoop dat je er iets aan hebt. Ik vond het erg leuk om deze les te verzorgen. Ik dank je voor je aandacht en wens je veel succes in de praktijk. Dat zal je nodig hebben…!