Het elastiek is geknapt

De zachte herfstwind streelt mijn wangen. De ochtendlucht is droog en fris. Het lijkt alsof de bomen om me heen hun adem inhouden. Stilte is mijn beste vriend tijdens deze dagelijkse wandeling. Steeds vaker voel ik in mijn onderbuik kalmte en rust. Ze liggen tegen elkaar aan in een warm bed van vertrouwen. Helaas blijft de hoofdpijn als een dreinende peuter op de achtergrond zeuren. Toch straks maar weer even liggen. Al meer dan een maand kom ik vertraagd mijn dagen door. Hoe lang nog voordat ik weer ben opgeladen?

‘Uit onderzoek blijkt dat bij ouders van kinderen met autisme vaak eenzelfde stressbelasting wordt ervaren als bij soldaten in oorlogstijd. Voor het brein maakt het niet uit of er een daadwerkelijke levensbedreiging is of dat het gevoel is. Je systeem maakt dezelfde stresshormonen aan bij chronische stress door je gezinssituatie. De gevolgen voor mentale en fysiek gezondheid worden enorm onderschat’, lees ik op de site van de Autisme Academie. ‘Geen ouder van een kind met autisme uitgezonderd.’ (meer hierover in: Lee A. Wilkinson, ‘Mothers of Children with Autism Experience high levels of stress and fatigue.’)

Hoe vaak ik wel niet thuis met een knoop in mijn buik zit. Straks gaat het mis. Alert, altijd alert. De alertheid zit in mijn vezels. Ik ga op mijn handen zitten. Adem in, adem uit. Ik trek het niet meer. Weer een niet-geslaagde middag. Weer een escalatie. Ik voel de teleurstelling in mijn buik. In mijn keel zit een brok. Zoveel liefde voor mijn mannetje, maar zoveel afkeer inmiddels van zijn agressie, onvoorspelbaarheid en de impact op het gezin. Mijn hoofd voelt zwaar en intens moe. De radertjes in mijn hersens stoppen niet: wat kunnen we anders doen, beter doen?

Milde long-covid dacht ik anderhalf jaar lang. Ook de huisarts dacht dat het goed zou kunnen dat ik restklachten van corona had. Rustig aan doen dus maar. Ik begon met meditaties en hield de avonden vaak rustig. Af en toe waren er wel nog oplevingen. Dan voelde ik de energie door mijn lichaam razen alsof het nooit was weggeweest. Dan hield ik gezellige avonden vol zonder hoofdpijn of energielek en voelde ik me goed. ‘Dus het valt allemaal toch wel mee’, dacht ik dan. Maar steeds vaker kreeg ik de volgende dag de kater (niet van de alcohol…). Nu terugkijkend weet ik dat het geen gezonde energie was, maar vooral adrenaline. Daardoor kon ik scherp zijn tijdens mijn werk en snel denken en handelen. Het was mijn overlevingsstrategie. Ook al had ik afgelopen anderhalf jaar al gas teruggenomen door minder vaak ’s avonds af te spreken en elke dag (even) te mediteren, het bleek niet genoeg. Waarschijnlijk heb ik jaren op die adrenaline geleefd en daarvan herstel je niet zomaar weet ik nu.

Zorgen
De lichamelijke klachten bleven. De energieke dagen werden minder en korter. Ik kreeg steeds meer behoefte aan alleen zijn. Zelfs mijn uitlaatklep sporten ging moeizamer door duizeligheid. Ondertussen stopte het thuis niet: confronterende (en frustrerende) therapiesessies bij Altrecht, onzekere diagnosetrajecten, zoeken naar juiste medicatie, pgb aanvragen (breek me de bek niet open), zoeken naar geschikte naschoolse opvang en ga zo maar door. Dan nog de dagelijkse realiteit van op eieren lopen, woedebuien incasseren, rustig blijven en tot tien tellen tot je niet meer kan, zorgen over nu, gisteren en morgen.

Dit voorjaar kantelde de extreme moeheid naar een gevoel van echt niet meer kunnen. Weer naar de huisarts. Meerdere ijzerkuren mochten niet baten, het tekort bleef laag. Net als die knieblessure die maar niet herstelde. Of mijn ogen die ineens niet meer konden scherpstellen als ik de krant las. Niet gek, bleek toen ik in augustus de uitslag kreeg van de sportarts van het UMC, naar wie de huisarts mij inmiddels had doorgestuurd. Uitslag: zwaar overbelast. Advies: paar maanden rustig aan doen en herstellen. En niet sporten, want mijn hartslag mocht zo’n 6 tot 12 maanden niet boven de 90 komen. Slik.

Hard werken en levenslust. Daar identificeerde ik me altijd mee. Vaak geprezen om mijn doorzettingsvermogen, dus die zette ik graag in. Niet willen falen. Laten zien dat ik ervoor ga, dat ik erbij ben, betrokken en loyaal. Op elk terrein. Met in mijn achterhoofd het credo van de hardlooptrainer uit mijn tijd als topsporter om ons aan te sporen door te gaan bij verzuring: ‘je kan meer aan dan je denkt.’ Daarmee buffelde ik ook in mijn dagelijkse leven door. Afgelopen jaren benaderde ik het gezinsleven ook als een soort topsport omdat ik het zo graag allemaal wilde volhouden: zoveel mogelijk op tijd naar bed, gezond eten en leven, nauwelijks alcohol etc., maar echt ontspannen en luieren (lees: schuldgevoel) deed ik dan weer niet. De onzekerheid kroop als een slang door mijn lijf: ‘ze’ (geen idee wie of was het vooral mijn eigen kritische stemmetje?) zouden me vast een aansteller vinden als ik nu zou toegeven dat mijn energie op was. Dat ik niet zomaar kon stoppen met werken had zich als een zekerheid in mijn hoofd vastgezet, iets anders was ondenkbaar.

Al nachten lag ik ervan wakker. Paniek voelde ik: ik kon toch niet alles uit mijn handen laten vallen? Maar deep down wist ik het eigenlijk al sinds het voorjaar. Had ik mezelf mentaal al voorbereid op dit scenario: met ‘even bijkomen’ ging ik niet herstellen van jarenlange stress en te weinig herstelmomenten. Blijkbaar was dit ‘bewijs’ van een arts overtuigender voor mij dan alle alarmsignalen van mijn lichaam.

Rode vlag
Mijn kersverse burn-out coach Esther van Dinteren is gespecialiseerd in het begeleiden van ouders van zorgintensieve kinderen en sinds kort mijn reddingsboei. Zij laat het duidelijk zien: stress is niet per se ongezond. Vermoeidheid kun je overheen komen. Soms over je grenzen gaan moet kunnen. Het gaat allemaal om de balans. Als je steeds maar weer oplaadt, herstelt en bijkomt dan is er niet zoveel aan de hand. Dus ‘druk, druk, druk’ betekent niet dat je overspannen of zelfs burnt-out raakt.

Het zijn de dagelijkse stress, zorgen, teleurstellingen, machteloosheid, het zoeken naar vertier voor Pepijn in de weekenden, en het voortdurend ‘aan-staan’ waarvan ik ben leeggelopen als een ballon. En ik ben niet de enige: meer dan 60% van de ouders met kinderen met autisme komt overspannen of zelfs met een burn-out thuis te zitten, blijkt uit cijfers. Esther zegt daarover: ‘De onvoorspelbaarheid en de woede-uitbarstingen van je kind veroorzaken zoveel stress. Juist daarom moet bij huisartsen een rode vlag uitgaan als ouders, vooral moeders, van kinderen met autisme aankloppen bij de huisarts met lichamelijke vage klachten.’

Als ik dus thuis niet voortdurend zo alert had hoeven zijn afgelopen jaren, als vakanties ontspannen waren geweest, weekenden vaker vanzelfsprekend gezellig, avonden rustig, nachten voldaan, dan was ik niet zo opgeraakt. Toch heb ik deze situatie vooral aan mezelf te danken. want juist mijn levenslust en het feit dat ik mijn werk zo leuk vind hebben ervoor gezorgd dat ik altijd maar doorging. En ja, ik had veel eerder naar mijn lichaam moeten luisteren. En als mijn werk niet zo lang onzeker was geweest door kortlopende contracten en freelance-klussen dan had ik niet zoveel onrust ervaren. Als ik eerder het ideaalplaatje van een harmonieus gezin had losgelaten had ik niet zoveel teleurstelling gevoeld. Als ik vaker moeite had gedaan om alleen te zijn had ik wellicht meer ruimte in mijn hoofd gevoeld. En als ik vaker op de pauzeknop had gedrukt bij vermoeidheid in plaats van op het gaspedaal omdat ik er vooral heel graag aan voorbij wilde rijden, dan had ik er niet zo bij gezeten als nu. Alsof je heel lang een elastiek aantrekt en verder en verder tot die knapt.

Het voelde wrang om juist datgene waar ik plezier en voldoening uithaal: werken, sporten, etentjes en feestjes, even te stoppen. Toe te geven dat het niet meer gaat. Maar het zijn de enige knoppen waar ik aan kan draaien, thuis gaat het gewoon door. Door de warme reacties van mijn werkgever en omgeving is het calvinistische stemmetje in mijn hoofd gedempt en voel ik vertrouwen in de toekomst.

Alles is een fase
Het leven raast ondertussen door en ik sta al een tijdje ‘stil’. Vertraagd kom ik sinds eind september mijn dagen door. Af en toe yoga. Lezen, veel lezen. Een lunch met een vriendin. Het is snel teveel. Nog meer rust dan. Hoe kan het dat de tijd veel langzamer gaat? Alsof er meer minuten in een uur zitten. Meditatie. Sauna. Staren naar die prachtige, grote eik in onze voortuin (het is alsof ze over me waakt). Soms ga ik bellen, wassen, boodschappen doen of schoonmaken. Tot mijn hoofd uit elkaar knalt of de energie weer op is. Ik ga weer even liggen. Heb er genoeg van. Een wandeling door het bos zal me goed doen. Stilte is mijn beste vriend. Ik kan het eigenlijk best wel heel goed vinden met mezelf. En eigenlijk sta ik helemaal niet stil: alles stroomt. Bestaat er zoiets als kaal geluk? Geur- en reukloos. Zonder fratsen. Gewoon door te zijn. Ik geniet van het alleen zijn en bedenk me: alles is een fase.